Nâng cao năng suất và giá trị cho lúa gạo

Nông dân tỉnh Tây Ninh đang tích cực vệ sinh đồng ruộng nhằm ngăn lúa chét, tiêu diệt sâu, chuột, rầy nâu, bệnh vàng lùn-lùn xoắn lá… Ngành nông nghiệp của tỉnh cũng đang có nhiều giải pháp nâng cao giá trị hạt lúa đặc trưng của địa phương, tăng thu nhập cho người nông dân trồng lúa.

Đứng bên bờ ruộng ven sông Vàm Cỏ Đông, ông Trần Văn Hùng (xã Bến Lức) hồ hởi trả công cho 10 nông dân đang giúp ông vệ sinh đồng ruộng sau vụ lúa hè thu 2025. Ngoài ra, các nông dân dành nhiều thời gian gia cố bờ bao để quản lý nước. Phần rơm rạ được cày vùi và phun nấm Trichoderma giúp phân hủy nhanh. Ông Hùng cho biết: “Sau khi thu hoạch lúa xong, cày vùi xong thì cho ngập nước ít nhất ba tuần trước khi sạ mới. Tôi còn xới đất tơi xốp và san phẳng mặt ruộng; làm kỹ như vậy để tránh sâu, rầy ảnh hưởng vụ sau”.

Còn ở bên kia sông Vàm Cỏ Đông, nông dân Nguyễn Văn Long (xã Thạnh Đức) đang cho xe cày vùi rơm rạ kết hợp với sử dụng chế phẩm sinh học giúp rơm rạ được phân hủy nhanh, không để lúa chét (chét: tái sinh) trên đồng trong thời gian nghỉ vụ đón lũ, tăng độ phì của đất. Với hơn 2 ha đất, ông Long thuê 16 nhân công phát quang bụi cây, làm sạch cỏ bờ. Xong việc, họ còn bắt chuột, ốc bươu vàng bằng các biện pháp thủ công, sinh học…

Theo Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long, ngoài vệ sinh đồng ruộng, cần có biện pháp quản lý dịch hại, phối hợp đồng bộ các khâu kỹ thuật như chọn giống, kỹ thuật canh tác, biện pháp sinh học và biện pháp hóa học vào chiến lược quản lý dịch hại tổng hợp trên ruộng lúa. Hiện mùa nước nổi đang đổ về các xã dọc sông Vàm Cỏ Đông và vùng Đồng Tháp Mười của Tây Ninh. Đây là lúc nông dân cần vệ sinh đồng ruộng, cày trục đất để tháo chua, rửa phèn, cắt đứt cầu nối lây lan của dịch hại, đón nhận phù sa từ mùa nước nổi.

Tại nhiều địa phương trong tỉnh, nông dân đang khẩn trương cày ải để đón phù sa từ mùa nước nổi vào đồng ruộng, chuẩn bị cho vụ mùa tiếp theo. Nông dân Lê Văn Mười Một (xã Tân Châu) cho biết, hiện nước đã vào chân ruộng gia đình ông. Nông dân Hồ Thanh Phong (xã Tân Phú) cho hay, vừa vệ sinh ruộng xong thì mực nước trên sông Vàm Cỏ Đông khu vực biên giới đã tăng cao, nhiều nông dân cho nước lũ vào để ngâm, lấy phù sa cũng như cắt đứt cầu nối lây lan sâu, bệnh.

Theo số liệu của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tây Ninh, vụ hè thu 2025, toàn tỉnh gieo sạ gần 263.670 ha lúa, đạt 98,8% kế hoạch; năng suất ước đạt 5,78 tấn/ha. Hiện giá lúa ổn định so với tuần trước, cụ thể, giống IR50404 từ 5.500-5.700 đồng/kg; giống nếp IR4625 từ 6.900-7.200 đồng/kg; giống Đài thơm 8 từ 6.400-6.800 đồng/kg; giống OM18 từ 6.400- 6.800 đồng/kg; giống OM5451 từ 5.500-6.000 đồng/kg. Tuy nhiên, các đối tượng sâu, bệnh gây hại nhiều như bệnh cháy bìa lá (hơn 1.400 ha), bệnh lem lép hạt (hơn 1.700 ha), bệnh đạo ôn cổ bông (gần 900 ha)… cũng gây không ít khó khăn cho nhà nông. Ngành nông nghiệp và môi trường tỉnh tập trung chỉ đạo phòng, trừ sâu, bệnh trên lúa bởi Tây Ninh là một trong những địa phương có diện tích trồng lúa lớn tại khu vực Đông Nam Bộ với tổng diện tích canh tác khoảng 150.000 ha, sản xuất ba vụ mỗi năm.

Theo Trung tâm Khuyến nông tỉnh Tây Ninh, địa phương đã thực hiện mô hình cánh đồng mẫu lớn (hợp tác xã) và thí điểm liên kết bốn nhà từ nhiều năm nay. Hiện các hợp tác xã đều trang bị máy xịt thuốc, máy gieo sạ, máy cày, máy gặt đập liên hợp, và cả thiết bị bay không người lái (trị giá gần 500 triệu đồng/thiết bị) để phục vụ trên cánh đồng lớn. Thực tiễn sản xuất cho thấy, sử dụng thiết bị bay không người lái giúp giảm chi phí từ 700.000 đồng đến 1 triệu đồng/ha/vụ; bảo đảm năng suất và sản lượng ổn định. Thí dụ như Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Phước Bình (xã Phước Chỉ) có tổng diện tích lúa hơn 274 ha. Nhờ làm tốt vai trò tổ chức sản xuất và liên kết bốn nhà, nông dân đã yên tâm sản xuất, từng bước chuyển đổi từ mô hình nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa tập trung, nâng cao hiệu quả kinh tế.

Cũng nhằm phát triển bền vững ngành lúa gạo, nhiều doanh nghiệp ở Tây Ninh đã tham gia chuỗi liên kết sản xuất, mang lại lợi ích đáng kể cho nông dân. Như Công ty TNHH VIETFARM đã liên kết để sản xuất lúa an toàn trên diện tích hơn 700 ha. Trong năm 2025, VIETFARM mở rộng vùng liên kết lên hơn 2.000 ha, qua đó nâng cao chất lượng sản phẩm và bảo đảm đầu ra ổn định. Còn Công ty TNHH Đức Thành đã đầu tư nhà máy có quy mô lớn tại Tây Ninh, đang triển khai dự án hỗ trợ 580 nông dân sản xuất, xay xát và tiêu thụ lúa gạo theo tiêu chuẩn VietGAP trên diện tích 2.000 ha, mức hỗ trợ 3 triệu đồng/ha, cùng với chuyển giao kỹ thuật canh tác tiên tiến.

Theo Trung tâm Khuyến nông tỉnh Tây Ninh, hiện toàn tỉnh có 30 tổ chức kinh tế tập thể tham gia sản xuất lúa, với tổng diện tích gần 3.500 ha. Nhờ các mô hình liên kết này, nông dân đã dần khắc phục tình trạng sản xuất manh mún, đồng thời áp dụng đồng bộ các giống lúa phù hợp điều kiện địa phương. Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Tây Ninh Hà Thanh Tùng cho biết, các hợp tác xã có vai trò vận động nông dân hình thành những cánh đồng mẫu lớn, trong khi doanh nghiệp trợ lực bằng cách ứng dụng tiến bộ khoa học-kỹ thuật, thu mua và bao tiêu sản phẩm, xây dựng thương hiệu, cơ giới hóa sản xuất. Thí dụ như cây lúa có tỷ lệ cơ giới hóa cao nhất (100% ở việc làm đất, 65- 80% khâu chăm sóc, 95-100% khâu thu hoạch-vận chuyển). Đây chính là hướng đi bền vững giúp nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị của ngành hàng lúa gạo Tây Ninh.

Nguồn: Nhân Dân